Schreibung:
Erstdruck (1859) Erstdruck mit Übersetzung 〉〉 Orthographie Herrmann-Winter 〉〉
John Brinckman
Firabend
Grar as sonn het un vull Grüttschöttel deit,
De uppen Disch de Lüdkaeksch drägen der
To Nachtkost foer de Knechts un Dirns un all,
Wat süß en Recht noch anne Lürstuw hett.
De Sünn geit nu to Rüst kort achte ’n Wold,
Hängt hell un blank doa, as ’n güllen Appel
An sonn Kinnjesbom deit, wenn Klingklas kümmt,
Ut düste Kame in de hellicht Dönsk
De Goeren röppt to ’n blanken Dannenbom
Mit Fibel, Klappeknarr un Honnigkoken,
Kukuk, Naetknacke, Popp un Hampeljochen.
Sonn Firabend is sonn Oart Kinjes,
Foer wen em recht nimmt; un wenn all de Stirn
Doa baben rutkam’ en bi en un blänkern,
Denn is dat grar so as sonn Dannenbom
Mit Gold un Sülwe, Waßstock, güllen Appels
Un Pepenaet ok, denn de Rau smeckt soet
Na jere Lust un Arbeit, un de Slap –
Sonn wissen Slap, de nicks vun Droem awwet,
In den ken Moard en ritt un ken Vegan,
Dat di toglik in ’t Hart un in din Kopp stött –
De is na ’n sweren Dag de schoenste Gaw.
Dat wad all schummern ünnen in de Grund;
De hellgroen Dresch lett sick hel brun all an,
Un vun de Regel na dat Dörp hen liggt
De Fotstig dwaß doa aewe weg, grar as
Sonn lang gel Faren vun utrappelt Wull.
De Käu sünd awmelkt all all un ligg still
Doa in de Regel nu un achtekäun;
Man de oll swartbunt Bull steit noch un schüert
Sick an de Rickpost wu de Bröms’ em steken,
Un brümmt, as wir em süß noch wat nich mit,
As würr upsters em vel to knapp dat Fore
Foer saeb’n un saebentig Hoewt angelsch Ve,
As wir dat in sonn ächt oll holstensch Koppel
Doch so ans goa un goa to vel mal bete. –
De Dirns de gan hier dicht all voer dat Dörp
Den Fotstig dal mit er vull Melkendracht;
De blanken Emmes un witt Schörten schin’
Hell mank de kröppten Wiren dörch, un hür!
Nu hür ens, wu dat lustig snackt un snatert!
De doa so lacht sick, is de dick Karlin,
De doa sonn Prat hett, de is Prestes Wendelk,
De hett an ’n Kopp sonn grot Mul, wenn de spreckt,
Denn hürt ’ne oll dow Fru up ’n Vittel Wegs dat.
Dat is, as tröck sick nu dat Dörp vunen,
as ob de Timmes all nu grötte würrn.
De Schatten krüppt nu, dick un lang un swart,
Dwaß aewe ’n Damm hen, wu de Katens stan;
man baben is de Lucht so rein un kloar.
Sü! doa lücht all ’n Stirn un blitzt, as Licht
To Nachtit blänkert dörch ’ne Lukenritz.
De Sünn de is nu furt. En hellicht Strip
Liggt aewe ’n Wold noch, grar as gleuend Isen,
Dat voer den Hame uppen Amboß kümmt –
Doa uppen Turn de Han schint noch doavun.
Still steit Hans Adeboar doa up sin Nest;
Sin en Ben tröck he up, sin Kopp hett he
Dep achteaewe leggt, sin Snabel höllt
He na de Wind, as harr he foer de Nacht
Sick p’rat all makt. De Lünken doa in ’n Bom
De kraekeln sick un zaustern sick nich mir
Uem ’n besten Platz doa baben ünne ’t Low,
Mak’ sonn Randal nich mir, as weck Lür don,
Wenn s’ na er Recht schrin un grot Uenrecht hew.
De hew sick nu vedragen un sünd still
Un hew er Köpp all ünne er lütt Flünken.
Un dat is got, denn süß kem sacht de Katt,
De in de apen Stalldoer sitt un spinnt,
Woll as Landrüre ore Amtsvewalte
Noch mit er scharp un duwwelt Kniptang mank se
Un halt er Bruchgeld aw sick un er Spottel. –
All dat wat Vagel het, dat söcht sin Rau,
Man dörch de Drifft hen schütt de Fleremus
So flink, as wull de Swaelk se na dat don,
as wenn se sülst sonn Oart vun Nachtswaelk wir.
Se hett dat Reich nu baben noch foer sick,
Denn dat ’s noch nich de Ul er egen Tit,
Dat woart noch ’n beten, ir de ’rute kümmt
Ut er Rüstlock doa baben ünne ’n Turn
Bi ’n Klockenstol, wu de grot Berklock hängt.
Dörpin rir’ nu de Haekes poarwis all;
De Pir er Isen klaetern uppen Damm,
Un hen un werre funkt dat vun de Hoew er,
Wu uppen scharpen Sten dat Isen ansloeg.
So langsam kam’ se ran un Schritt foer Schritt,
En hürt dat glik er an, wu moer se sünd,
Wu noerig er nu deit er Stall un Rüm,
Heu in er Roep un Hawe in er Krüw
Un foer er schunnen Knaken Rau un Streu.
Voerhaeke ritt voerup, fleut voer sick hen
Un denkt, wenn wi üns morrn man oarig roegen
Un de Inspecte noch twe Hakens tostellt,
Denn helpt sick oarig dat voer morrn Nacht noch;
Denn is de Dresch bet an de Wold sacht wennt;
Wenn de oll Lem man nich so stiw doa wir! –
Dat is ’ne Schinneri foer Minsch un Ve.
Sin Ben de bummeln lang dal an sin Voß,
Un de oll Voß de höllt sin Kopp voerdal,
As ob he sick bisinnen künn un der,
As harr he bete Dag voer dissen sen,
De schoenen Dag noch vun den Junke her,
Wu Trens un Stang em noch de Junke rer,
Wu ’t aewe Rick un Graben vörrwartsch güng
Dwaß aewe ’n Dresch mit Prinz un oll Dian
Un mit Kunteß, de dre flink Windhunn’, noch,
Bet de oll Has’ sin letzte Pust hergew,
As se dat drürr Mal voer dat Holt em raemelt
Un Prinz tosprüng, tobet un up em nem.
Oll Prinz de droeg ’n sülwern Halsband dunn,
Dat harr dat gnerig Froelen üm em bunnen –
An de harr Prinz sick ümmer leirig andan –
Un doa der he so stur un voernem mit,
Grar so as de dull Junke mit sin Wapen.
Man Prinzen güng dat nast noch goa to slicht;
Ken Hund is neg’n Joar dull, de nich ens anlöppt.
Hensleken wir he na den Bur’n sin Hörd
Un harr doa sößtein Schap to Schann’ beten.
Dat wir dat irst Mal nich, wat sonn Oart Stückschen
up egen Hand voer Däu un Dag he utricht.
Dunn kem streng Orre vun den ollen Herrn,
De lew dunn noch un de, de der ’n Insen –
Dat harr to glupsch doch stött em an sin Büdel.
Dunn künn nich Junke em, nich Froelen rerren,
Dunn kreg de Jäge Prinzen an ’n Strick
Un bünn em aw sin blank oll sülwern Halsband
Un nem em mit sick na dat Margellock
Un schoet an enzigst Gnar em voer den Bregen.
Je ja, de Voß bisinnt sick doa noch up,
De wet dat all noch, as ob ’t gistern wir.
Dat ’s lang all her, dat ’s goa to lang all her,
doa ’s nu all sacht ’n halw Stig Joar up hengan,
Dat wiren foer em, den Voß, ok bete Tiren.
Dunn kreg he up de Schau to Güstrow noch
As beste Halwblotritslag de irst Premi;
Dunn güll de Voß sin hunnet Pistolett,
Un weck sär’n, he wir mir wirt ünne Broere;
Dunn seg Boddien sick doa em noch up an
Un harr up ’t Hoar em köfft foer Friedrich Franzen.
In ’n Ritstall harr sin Rüm he dunn foer sick,
Sin egen isen Roep un stenern Krüw;
Sin Hawe de was schir un swer, de Halte
Vun blank witt Lerrer un ’ne wawen Statsdek
Harr he, de reckt em aewe Kopp un Uren;
Dat dick leg Enn kem aewest achteher.
De Junke de har em dat Spatt anreren
Bi ’n achteinfoetschen Graben, de he nem, -
Nich enmal nem, ne, sößmal achte ’n anne,
As he sick voer de Leutnants wull wat wisen,
Tein Duwwelluidur güll noch de Werr.
Dunn sloegen s’ em in Lem den kranken How
Un reben em un stellten em in Wate;
Nast kem mit gleundig Bolten de Pirdocte
Un brennt dat Spatt, man aewest dat hülp all nich.
Dunn tröcken ut den Ritstall se den Voß
Un deren in dat twetbest Spann em ’rinne.
Voer Hak un Eg, Meßwag un uppe Reis’
Geit nu bi streken Mat Joar in Joar ut dat,
un wenn dat Were wesselt, lamt de Voß.
De Voß de kennt den Junke noch recht got;
De is nu gnerig Herr. Doa sitt he jo
In ’n Rullstol un in Deken voer sin Doer.
Hür! wu he schelt un schimpt un dunnerweret
Un flucht, bet in den bittern Dot vedretlich –
Un Gott’s Wurt kann doch man allen em helpen.
De Kopp is hoch all ute Hoar em wussen,
So pollsur un pofistig süt he ut,
Grar as sonn spakig un rotollmig Dann,
An de de Miren rup un rünne krupen.
De Junke hett ok Gall un Spatt un Schibel,
Un, wenn he geit, stütt he sick up sin Krückstock
Un smitt linksir un rechtsir sin oll Ben,
As de Urhingst deit mit ’n Hanentritt.
He hett sin Led allen sick all anroegt;
Ken graw oll heden Schört was voer em seke,
Dags was he Oss un – na, wu Gott hett straft,
Wen wull doa grot wat seggn noch un richten!