Schreibung:
Erstdruck (1859) 〉〉 Erstdruck mit Übersetzung 〉〉 Orthographie Herrmann-Winter
John Brinckman
Ruhklas
dat stünn dor deep in ’t Holt,
dor achter mank de groten Böm,
bet dat sien Enn de Sommer nehm
un bet de Winter wedder keem,
so rusig un so kolt.
Dat was Hilligåbend, was Kinnjees.
De Storm, de huult so dull; –
gråd as sonn hungrig Wulf so bös,
so iewrig fohrt he dörch Schnees,
as ob he Muurd un Dotschlach blös
un allens fräten wull.
De groten Böm, de schüddten sik –
dat güng dörch Bork un Bast.
Dunn säd de alleröllst oll Eek
to ehr neechst Nåberbom, de Bök:
»Du sühst denn rein so klamm un bleek,
as ob du basten sast!
Süh, neger sünd ʼt dreehunnert Johr,
dor hadd wi gråd sonn Küll;
ik weet, dunn stünnst du noch nich dor;
dor was dat rein so kolt, förwohr! -
as ob de Woold mit Hut un Hor
up eens verfreesen süll.
Dat knallt, as wir dor grot Driefjågd,
de Forst dörch œwerall;
dat was ’ne gor to schlimme Nacht,
de Frost, de har sonn grausåm Macht,
de stiefsten Böm, ihr een dat dacht,
de basten mit sonn Knall.
Dunn stünn de heel Nuurdkant in Füer,
as seet dor de rot Håhn
hoch båben hoch up de oll Ier’,
as ob dat ut mit ehr nu wier,
as süll s’ de annern Stiern to Lihr
in Schimp un Schann vergåhn.
as nåst dat wedder Frühjohr wür,
dor was dat Älend grot;
von de oll Böm dor stünn de drüdd
in Bork un Bast as drööch as Schüdd,
verspåkt de Telgens, mör un schnirr,
un all dat Jungholt dot.«
Dannbömeken, Dannbömeken
dat har dat af mit hüürt;
dunn wür so Angst em up ’e Städ;
as Hågel kolt, Iestappens schwer,
as Metzer scharp von båben her,
so fölen dål de Würd.
Dannbömeken! Dannbömeken!
un ihr dat Morgen noch ward,
denn fött de kolle Dod di üm
un treckt di Kron un Nådel krumm
un ritt di an dien Wöddel rüm
un måkt di stief un schwart.
Mien arm oll lütt Dannbömeken!
wenn ’t Frühjohr wedder kümmt,
denn wunnern sik, verwunnern sik
Schwienägel, Hås, Katteeker, Rick,
wo drööch du würst un schwart as Pick,
wo nåkt un wo verschrümpt.
Denn schugen grugen sik vör di
dien goden Frünn sik all –
Stieglitsch, Blåchwäpstiert, Heister, Fink,
Wienvågel, Schacker, Droßel, Mügg,
samst Schnarr un Zipp un Rothüting,
Kuckuck un Nachtigall.
Denn flücht blot de oll Nägenmür’
ganz sachting nå di rup,
sitt båben dor in eenschen fuurt,
un ob den heelen Dach dat duert,
un luert un kickt un kickt un luert
de lütt Grotjöchings up.
Denn schliekt de Voss sik nå di ran,
sacht, as de Deew dat don,
un fängt dor still to kratzen an
un gröfft ’ne Kuhl, so flink he kann,
un purrt dicht bi di, oll lütt Dann,
sik in sien ståhlen Hohn.
Nåst plückt dien Nådels sik de Wind
un streut se dörch ’e Woold; –
as har se dienen Dod di günnt,
krüppt denn Adder hen, de blinn’,
wo du so lang hest ståhn, un sünnt
sik achter ’n Poggenstohl.
Mien arm oll lütt Dannbömeken,
un is dor gor keen Gnåd?
Büst noch so jung un schmuck un schön,
so orrich büst du antosehn,
so drall un stur, so frisch un grön, –
wo schåd üm di, wo schåd!
Dat ’s bitter, wenn een starben möt,
man, ach! Wo hart, wo hart,
wenn een so jung kümmt von sien Föt,
wo dat bäten Läben noch so söt
un vull dat Hart is, vull un heet
un in sien Glück vernarrt.
Dat ʼs bitter, wenn een starben sall,
un har he rieklich hatt
dat Öller, wo de Wöddels all
verolmt sünd un de Bom doch ball
hüt odder morrn von sülfst to Fall
kümmt, Stamm, Bork, Telch un Blatt.
Un denn sonn bitterbösen Dod!
Du kümmst, lütt Bom, mi vör
as sonn arm Gör, dat nåkt un blot
de Landstråt lang in Angst un Not
sik schlääpt un gnågt an schimmlig Brot,
wechjåcht von jede Dör;
as sonn lütt arm verlåten Gör,
dat in de Afsiet krüppt,
wiel de oll|oolt|olt bös Steifmudder ehr
den Dod günnt un ehr giern to Leed,
wenn nüms dat seech, dat leechst andeed,
dat een’n an ’t Läben grippt.
Mien arm oll lütt Dannbömeken,
un is dor gor keen Gnåd?
Büst noch jo jung un schmuck un schön,
so orrich büst du antosehn,
so drall un stur, so frisch un grön, –
wo schåd üm di, wo schåd! –
Dunn knarrt un gnurscht un quiekt de Schnee;
dunn keem de Holtwohrer gåhn –
sien Wåterstäwel hoch an ’t Knee,
sien dicken Flausch von Kordure,
sien Vossklott œwer dat Uhr har he
all wild un woll andån.
Gråd lank ’e Schnees dor keem he her
nå den lütt Dannenbom,
as ob he den sik söken deed,
un tröck sienen Knickfang Ut ’e Scheed
un bööcht halfwächs sik dål un schneed
den Bom af Span un Spon.
Afschüdd he ut ’e Kron em flink
den Schnee un Ruuchriep dunn,
upböhr he sik dat schmuck lütt Ding
un lacht sik still vergnööcht un füng
vör sik to fläuten an un güng
dwars dörch dat Holt dorvon. –
Dor in de Döns wat ’s dat för ’n Larm
in dat oll Jägerhus?
De grot Stuf is hell, blank un warm,
de Holtwohrer hett sien Fru in ’n Arm,
un gråd as sonn wild Immenschwarm
tooft dor dat Görengrus.
Ruhklås hett klingt! Ruhklås hett klingt!
hurra! As Küselwind,
wenn dat wädert, rönnt, hüppt, danzt un springt,
hallot, juucht, kriescht dat, lacht un singt,
wat mi he|bröcht, wat di he bringt...
wo selig is sonn Kind!
Dor stünn vull Ståt Dannbömeken,
as drööch dat sien Hochtietstüüch,
blank in sien Kron ’ne güllen Fåhn,
mit sieden Bänner angedån,
un rot un gäl Wassstapel ståhn
em hell up jede Twiech.
Wat drächst för schnåksches Åft, lütt Bom!
Von Appel, Backbeer, Plumm,
von Honnigkoken, grot un lütt,
von Päpernœt, von brun un witt,
un Safranpöppings vull he sitt,
un weck sünd scheef un krumm.
Nicks fählt dor, wat dor an sik hüürt,
nich Knarr, Flöt un Trumpet,
Popp, Klœterbüss un Stäkenpierd,
de Wåch nich, wo de Popp in führt,
Nœtknacker, Trummel, Pött un Büürd,
nich Såbel un Muskeet.
Dannbömeken, wat büst du riek –
wat deist ehr all to got!
Nich Fibel fählt, nich Bibel, kiek,
för Hans un un för Mariek;
för Krischan un de kruskoppt Fiek
de Tågel nich un Ror.
De Holtwohr streek sien schwarten Boort
un stråkt sien schmuck lütt Fru:
»Mien Wihnachtsbom hett sien Oort,
dor hett uns Herrgott nicks an spoort –
mien Wihnachtsbom«, säd he, »nich wohr?
oll Ollsching, dat büst du!«
Dunn keek se rupper nå ehr’n Mann,
ehr Ooch dat wür so grot,
dat wür ehr vull bet an den Rand,
löp œwer up ehr sieden Band,
se säd keen Wuurt, sien ruge Hand
de drückt un küsst se blot. – –
Dat was Hilligåbend, was Kinnjees;
de Storm, de huult so dull,
gråd as sonn hungrig Wulf so bös,
so iewrig fohrt he dörch ’e Schnees,
as ob he Muurd un Dotschlach blös
un allens fräten wull.
Dat knallt, as wier dor grot Driefjacht,
de Forst dörch œwerall;
dat was ’ne gor to böse Nacht,
de Frost, de har sonn grausåm Macht,
de stiefsten Böm, wän har dat dacht,
de basten mit sonn Knall.
Man in dat oll lütt Jägerhus
har nüms nich dorup acht.
Ruhklas hett klingt! Ruhklas hett klingt!
Dat rönnt un hüppt un danzt un springt,
hallot, juucht, kriescht un lacht un singt
den Storm still, warm de Nacht.
Dannböming dat stünn still un schön,
as Altorlichter ståhn,
so hell un blank un frisch un grön,
as ob de Sommersünn dor scheen,
de Vågel Nachtigall dor keem
un füng dor an to schlån.
As freuten dor mit em as sünst
sien god’ Frünn’ all nu sik,
Stieglitsch, Blåchwäpstiert, Heister, Fink,
Wienvågel, Schacker, Droßel, Mügg
un Schnarr un Zipp un Rothüting,
Katteeker, Hås un Rick.– –
Du rusig Storm, du Winter hart,
kåmt ji man Arm in Arm,
de een in Witt, de anner schwart,
un nähmt juch hen man beid juuch Part!
Sonn rechtes, echtes Minschenhart,
dat blifft doch grön un warm.
Un wat dor föllt un sick verfarft –
wat hett dat all för Not!
un wenn de heel oll Welt verdarft –
Wat! Meenst du, wat dat Hart mit starft?
Dat Hart hett ok den Himmel arft,
dat lääft un blifft nich dot! - -